Amip Naegleria fowleri ăn não người

Bệnh viêm não màng não tiên phát do ký sinh trùng amip ăn não Naegleria fowleri là một bệnh của hệ thần kinh trung ương. Đây là bệnh rất nguy hiểm, hầu hết gây tử vong, đến 99%. Triệu chứng và dấu hiệu của bệnh này về mặt lâm sàng giống viêm màng não do vi khuẩn. Do đó thường bị bỏ qua và được chẩn đoán rất muộn, thậm chí sau khi chết, đặc biệt khi bệnh diễn biến nhanh.

Một số thuốc có hiệu quả điều trị bệnh trong phòng thí nghiệm, nhưng trên thực tế thì hiệu quả điều trị không rõ ràng, hầu hết bệnh nhân vẫn tử vong. Hiện chưa có bằng chứng khoa học về hiệu quả của các thuốc điều trị bệnh này.

Một điều may mắn là bệnh rất hiếm gặp. Nguy cơ nhiễm là rất thấp. Naegleria fowleri là sinh vật đơn bào sống tự do trong nước, ưa thích môi trường nước nóng, thường phổ biến ở trong tự nhiên như nước sông, hồ, suối nước nóng và trong đất. Nó không được tìm thấy trong nước biển. Naegleria fowleri rất hiếm khi được phát hiện trong các bể bơi chưa được tiệt trùng đúng cách hay ở vòi nước nóng. Ký sinh trùng này phát triển mạnh nhất ở nhiệt độ 46 độ C và có thể sống sót trong một thời gian ngắn ở nhiệt độ cao hơn.

Nguy cơ cao nhiễm ký sinh trùng này là nhảy xuống nước, lặn đầu xuống nước hay các hoạt động có liên quan đến nước có nguy cơ làm nước xộc mạnh vào mũi. Bệnh không lây truyền từ người sang người, không gây thành dịch.

Ký sinh trùng này có thể có mặt ở các cơ sở vui chơi giải trí sử dụng nước sông, hồ có nước ấm hay suối nước nóng. Bệnh do amip ăn não thường xảy ra vào mùa nóng, từ tháng 6 đến tháng 9. Nguy cơ mắc bệnh có thể xảy ra dù rất thấp ở khu vực có điều kiện thuận lợi cho sự tồn tại của sinh vật này. 

Khó có thể loại trừ ký sinh trùng này ra khỏi môi trường nước tự nhiên. Về mặt lý thuyết, cần tiến hành các biện pháp dự phòng như sau: Bịt mũi hay dùng kẹp mũi khi bơi lội, lặn xuống nước. Không lặn xuống các suối nước nóng hay sông hồ có nước ấm, hay nhiệt độ nước cao mà chưa được xử lý tiệt trùng đúng cách. Hạn chế đào bới hay khuấy lắng cặn ở các khu vực có nước nóng. Tiệt trùng theo đúng phương pháp nước ở bể bơi là có khả năng tiêu diệt ký sinh trùng này.

Khi nhiễm amip ăn não, bệnh nhân có thể khởi đầu dấu hiệu bệnh với việc thay đổi mùi vị. Các triệu chứng đầu tiên của hội chứng viêm não, màng não xuất hiện khoảng 5 ngày (từ 1 đến 7 ngày) sau nhiễm trùng, bao gồm đau đầu, sốt, buồn nôn, nôn. Các triệu chứng muộn có thể bao gồm cổ cứng, lú lẫn, mất tập trung, mất thăng bằng, chứng ảo giác và co giật. Sau đó bệnh tiến triển nhanh và thường dẫn đến tử vong trong vòng 5 ngày (từ 1 đến 12 ngày).

Do đó khi có các triệu chứng đầu tiên, bệnh nhân nên đến ngay các cơ sở y tế để được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời, có thể làm giảm nguy cơ tử vong.

Hai trường hợp tử vong do  amip "ăn não người " mới được phát hiện tại Việt Nam gần đây cho thấy, loại amip này đã tồn tại trong môi trường nước ở nước ta từ lâu và có thể trước kia đã có những ca tử vong do amip này nhưng chúng ta chẩn đoán sót, chưa ghi nhận.

Bác sĩ Trần Phủ Mạnh Siêu Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng TP.HCM, nguyên là chuyên gia về ký sinh trùng của Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM. giải thích: Bởi lẽ, amip "ăn não người" không phải mới xuất hiện. Đồng thời, nó tồn tại ở hồ nước thì cũng có thể tồn tại ở nơi khác có môi trường tương tự. Amip này là một loại ký sinh trùng có thể sống trong tất cả các môi trường nước: ao hồ, đầm lầy, sông suối, vũng nước lớn…, lý tưởng ở nhiệt độ khoảng 35 độ C.

Loại ký sinh trùng này sinh sôi nhiều vào mùa hè nắng nóng khi nhiệt độ nước ấm dần lên. Ở Việt Nam, những suối nước nóng được nghĩ rằng tốt cho sức khỏe cũng là môi trường thích hợp cho amip "ăn não người" sinh sống vì ở hạ lưu nước thường ấm.

“Hiện nay vẫn chưa có nghiên cứu nào về amip "ăn não người" ở Việt Nam nên chúng ta không có thông tin về phân bố địa lý sinh sống, cũng như mật độ sinh sống của loại ký sinh trùng này như thế nào”,

Tuy nhiên, do đặc điểm dòng nước luôn lưu thông nên amip "ăn não người" không sống tập trung mà rải rác cá thể.

Amip "ăn não người" từ môi trường nước xâm nhập vào cơ thể con người qua niêm mạc mũi khi bị sặc hay ngộp nước vô mũi. Tuy nhiên, ký sinh trùng này có thể dễ dàng bị tống ra ngoài khi ta hắt hơi, hỉ mũi.

Các chuyên gia đều cùng khẳng định: Bị amip "ăn não người" xâm nhập vào cơ thể là chuyện vô cùng hiếm gặp nên người dân không nên hoang mang.

Ghi nhận của ngành y tế thì nước ta chỉ mới phát hiện hai ca amip "ăn não người ".

Thống kê báo cáo ghi nhận tại Mỹ, trong vòng 10 năm (1995 - 2004) có 23 người tử vong do amip "ăn não người". Gần đây nhất là tháng 8.2011, Cơ quan Kiểm soát và phòng chống dịch bệnh Mỹ (CDC) xác nhận có hai người tử vong do bị nhiễm loại ký sinh trùng amip hiếm gặp này.

Phòng amip "ăn não người" như thế nào?

Amip "ăn não người" sống trong nhiều môi trường nước rộng lớn khác nhau, dòng nước lưu thông và còn đa dạng hệ sinh thái dưới nước nên không thể đổ chất sát khuẩn xuống các môi trường nước được.

Vì vậy, chỉ có thể phòng bệnh cá nhân. Mặt khác, cần phải đến bệnh viện kiểm tra ngay nếu sau khi đi bơi về từ 7 ngày trở lại mà xuất hiện các triệu chứng: nhức đầu, sốt (trên 39 độ C), cứng gáy. 

Viêm màng não do amip "ăn não người" là một bệnh cấp tính, phát bệnh trong thời gian ngắn - khoảng một tuần. Vì vậy, nếu đi bơi trước đó từ 10 ngày trở lên thì không liên quan gì đến amip "ăn não người".

Bên cạnh đó, bác sĩ Phan Văn Hiếu, Giám đốc Trung tâm Giám định pháp y TP.HCM, cũng đưa ra giả thuyết từ nhiều tài liệu y văn thế giới nói đến việc amip "ăn não người" tồn tại cả trong đất và không khí (bụi, máy lạnh...).

Nghi vấn ca tử vong thứ hai không tắm hồ, bệnh nhi vẫn nhiễm amip ăn não người, có thể do ký sinh trùng xâm nhập vào cơ thể từ không khí.Tuy nhiên chuyên gia ký sinh trùng thì khẳng định amip Naegleria fowleri không thể tồn tại trong đất và không khí. "Amip ăn não chỉ tồn tại được trong môi trường nước ngọt như sông hồ. Nếu lên cạn, loại amip này sẽ chết ngay", một tiến sĩ chuyên khoa ký sinh trùng nói.Các chuyên gia ký sinh trùng tại TP HCM còn cho rằng amip ăn não khác hẳn với loại amip gây bệnh ở đường ruột, với phương thức lây truyền là xâm nhập qua niêm mạc mũi rồi vào xoang sàn và não thất. Do đó nếu nguồn nước có chứa amip Nagleria fowleri nhưng chỉ dùng để ăn uống đơn thuần thì khó lây nhiễm, vì amip chỉ có thể xâm nhập vào cơ thể qua niêm mạc mũi.Về bản chất, amip "ăn não người" không phải là một ký sinh trùng gây bệnh cho người. Việc amip này gây bệnh cho người là rất hiếm. Chỉ xui lắm mới bị amip này lạc vào người và sinh sôi và tàn phá não. Bệnh cũng không lây lan và không thành dịch. “Amip "ăn não người" cũng như hàng ngàn loại vi trùng khác vẫn đang tồn tại trong môi trường (đất, nước, không khí) mà con người vẫn tiếp xúc hằng ngày, không phải cứ gặp là gây bệnh”Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) cũng khẳng định, bệnh viêm màng não do đơn bào Naegleria fowleri là một bệnh hiếm gặp nhưng có tỷ lệ tử vong rất cao. Trong vòng 49 năm (từ 1962 đến 2011), tại Mỹ cũng chỉ ghi nhận 123 ca mắc.Đơn bào Naegleria fowleri sống tự dưỡng trong môi trường nước ngọt (hồ, sông, công trình chứa nước nhân tạo...) tại khu vực khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Nó có thể xâm nhập vào cơ thể người qua niêm mạc mũi và gây bệnh.Bệnh nhân đầu tiên nhiễm amip ăn não người  là bệnh nhân P.V.T. (quê Phú Yên) đã cùng bạn bè lặn bắt trai ở một cái bàu (một dạng ao, hồ rộng lớn) gần nhà. Sau khi trở lại TP.HCM, ngày 30/7, anh T. bỗng lên cơn sốt, nhức đầu, tự mua thuốc uống nhưng không khỏi. Lúc 22h40' cùng ngày, bệnh nhân nhập viện tại bệnh viện Nhân Ngay khi chọc dịch não tủy, các bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân đã nhiễm một loại amip nhưng vẫn chưa thể xác định cụ thể. Ngay sau đó, các bác sĩ đã chuyển gấp bệnh nhân qua bệnh viện Bệnh Nhiệt đới điều trị. Tại bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, kết quả xét nghiệm soi dịch não tủy không thấy có vi trùng lao hay vi nấm gây viêm màng não nhưng lại có sự hiện diện của một loại amip.Sau đó, bệnh nhân vẫn sốt cao, 40 – 41 độ C, suy hô hấp, xuất huyết tiêu hóa và rơi vào tình trạng hôn mê sâu.Đến 23h ngày 31/7, bệnh nhân nhiều lần bị ngưng tim đột ngột, tử vong. Sau khi bệnh nhân tử vong, bệnh viện Bệnh Nhiệt đới tiếp tục làm nhiều xét nghiệm và kết quả xét nghiệm sinh học phân tử PCR cho thấy bệnh nhân bị tử vong do “amip ăn não người” tấn công.

Ca thứ hai tử vong do amip ăn não là bé trai 6 tuổi mắc chứng thiểu năng trí tuệ bẩm sinh. Bé cũng từng bị tim bẩm sinh, có di chứng xuất huyết não sau khi sinh. Do mắc nhiều bệnh nên sức khỏe bé rất yếu, chủ yếu ở nhà, không đi học nên loại trừ nguyên nhân bị nhiễm amip Naegleria fowleri từ nước sông hồ.

Bé  được đưa đến bệnh viện ở quận 6 vào ngày 12/8 trong tình trạng đã ngưng tim ngưng thở. Bé sống cùng một người vú nuôi, bố mẹ không ở chung, nên khi bé tử vong, để minh bạch nguyên nhân cái chết, công an vào cuộc điều tra.

Khám nghiệm tử thi, Trung tâm Pháp y TP HCM phát hiện bé có khối ápxe não nên lấy mẫu bệnh phẩm mang đi xét nghiệm. Kết quả xét nghiệm mô não bằng kỹ thuật sinh học cao phân tử tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt Đới TP HCM ghi nhận mẫu dương tính với amip Naegleria fowleri.

Ông Siêu cho rằng, rất lạ khi bệnh nhân không tiếp xúc với môi trường có chứa loại amip này trong khi mẫu bệnh phẩm dương tính với amip Naegleria fowleri.  

Với trường hợp tử vong thứ hai liên quan đến amip ăn não, điều tra dịch tễ của Trung tâm Y tế dự phòng TP HCM cho biết, một tuần trước nhập viện, bé thường đập đầu xuống nền gạch, không ói. Bệnh nhân ăn cháo, uống nước đun sôi, không có tình trạng bị sặc nước. Trước nhập viện 2 ngày bé sốt, người chăm sóc mua thuốc hạ sốt cho uống. Trưa 12/8 bé được phát hiện tím tái nên đưa vào Bệnh viện Quận 6 rồi tử vong. Nguyên nhân được xác định do ápxe não.

Bé hoàn toàn không có tiền sử tiếp xúc nguồn nước như ao, hồ, sông… Nguồn nước sinh hoạt hàng ngày là nước máy. Nước bé uống là nước đun sôi để nguội.

Theo Trung tâm Y tế Dự phòng TP HCM, đây là ca bệnh không liên quan nhiều đến các yếu tố dịch tễ và nguồn lây bệnh là không rõ ràng.

Các chuyên gia nói gì Về ký sinh trùng amip “ăn” não người:

Sau ca tử vong của một bệnh nhân 25 tuổi được xác định do amip “ăn” não người, nhiều thông tin về loại amip này đã được đưa ra. Hầu hết các ý kiến của chuyên gia đầu ngành y về bệnh nhiễm, ký sinh trùng đều cho rằng đây là bệnh rất hiếm gặp. Tuy nhiên, vẫn có một vài thông tin trái chiều, cảnh báo quá đà gây hoang mang cho dư luận. Thậm chí, một số thông tin còn nhầm lẫn về cả tác nhân gây bệnh (vi sinh vật Naegleria fowleri) với dòng amip thông thường.

Rất hiếm gặp và không phải amip thông thường

TS.BS. Nguyễn Văn Vĩnh Châu - Giám đốc BV Bệnh nhiệt đới TP.HCM cho biết, bệnh nhân P.V.T. (25 tuổi, ngụ Phú Yên, tạm trú tại quận Bình Thạnh, TP.HCM) được xác định đã tử vong sau 1 ngày nhập viện do mắc phải loại amip “ăn” não – thực chất là loài vi sinh vật đơn bào ký sinh có tên khoa học là Naegleria fowleri. Theo BS. Châu, đây là trường hợp đầu tiên được BV Bệnh nhiệt đới phát hiện bị nhiễm amip “ăn” não và là trường hợp đầu tiên ở Việt Nam tử vong do loại ký sinh nguy hiểm này.

 Tại Việt Nam , theo BS. Châu, do từ trước đến nay không có ai được ghi nhận bệnh do Naegleria fowleri nên cũng chưa có nghiên cứu khoa học nào về đặc điểm gây bệnh cũng như dịch tễ về chủng này. Triệu chứng lâm sàng chính của bệnh thường là sốt nhẹ, đau đầu, cứng cổ. Vào thời kỳ cuối, khi não người bệnh đã bị phá hủy nghiêm trọng, bệnh nhân có triệu chứng tâm thần, thay đổi hành vi, có ảo giác rồi tử vong. Bệnh thường tiến triển nhanh
Đồng quan điểm, ThS.BS. Nguyễn Hồng Hà - Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương khuyến cáo, để chẩn đoán sớm các ca bệnh, các bệnh viện tại tuyến cơ sở thấy những trường hợp có các triệu chứng nghi ngờ như trên và có tiền sử đi bơi, lặn ngụp ở hồ nước, sông suối… mà xét nghiệm dịch não tủy cho thấy:  áp lực tăng nhiều, protein tăng cao, tăng bạch cầu trung tính trong giai đoạn sớm, soi dịch não tủy thấy amip di động… thì cần chuyển bệnh nhân lên tuyến có điều kiện xét nghiệm phân tử để chẩn đoán xác định chủng amip, từ đó có hướng điều trị tích cực.

 Cảnh giác với tác nhân gây bệnh

PGS.TS. Triệu Nguyên Trung, Viện trưởng Viện Sốt rét ký sinh trùng - côn trùng Quy Nhơn cho biết, N.fowleri được biết như một loại amip “ăn” não (the brain-eating amoeba) là một loại tác nhân sống tự do trong các vật thể ẩm và nước ngọt như ao, hồ, sông và các suối nước nóng. Ngoài ra, còn tìm thấy trong các vùng đất, gần nơi thải nước của các nhà máy công nghiệp và các hồ bơi chưa khử khuẩn chlorid có chứa giai đoạn trùng roi tạm thời và dạng amip. Không có bằng chứng về ký sinh trùng này sống trong nước đại dương. Nó lệ thuộc vào nhóm gọi là Percolozoa hoặc Heterolobosea, tuy không phải là một amoeba thật sự, nhưng vẫn được coi như một loài để tiện theo dõi, do đó còn gọi là bệnh do đơn bào N.fowleri. N.fowleri có thể xâm nhập và tấn công vào hệ thần kinh trung ương, mặc dù hiếm khi xảy ra, song nếu bị nhiễm khuẩn thường dẫn đến tử vong với tỷ lệ khoảng 98 - 99%.

N.fowleri thường được tìm thấy trong các vật thể trong nguồn nước ngọt ấm như sông, hồ; các vùng có địa nhiệt hoặc suối nước nóng tự nhiên; nước ấm thải ra từ các khu hoặc nhà máy công nghiệp; nguồn nước uống xuất phát từ địa nhiệt; trong đất ẩm; hồ bơi mà ít khi được bảo trì, bảo dưỡng và quan tâm đến vấn đề vệ sinh, nhất là vấn đề sát khuẩn; nước ấm với nhiệt độ < 47°C. N.fowleri tồn tại trong 3 thể: thể nang, tư dưỡng (ameboid) và roi (flagellate).

Phát hiện tác nhân gây bệnh này trong nước có thể thực hiện bởi ly tâm mẫu nước có bổ sung thêm Escherichia coli, dùng thêm viên thức ăn (pellet) bổ sung vào môi trường thạch không có chất dinh dưỡng. Sau vài ngày, đĩa được quan sát vi thể và các nang Naegleria được xác định thông qua kiểm tra hình thái học. Việc xác định cuối cùng của các loài có thể thực hiện bằng nhiều phương pháp hóa sinh hoặc sinh học phân tử khác nhau.

Ký sinh trùng N.fowleri “ăn” não người thế nào?

PGS.TS. Bùi Khắc Hậu, giảng viên Đại học Y Hà Nội cho biết, N.fowleri là loài amip tự do thuộc giống Naegleria gây viêm màng não - não bất thường.

 Sau khi N.fowleri xâm nhập vào cơ thể người qua niêm mạc mũi, chúng phá vỡ hàng rào bảo vệ của chất nhầy ở niêm mạc mũi, sau đó đi qua các dây thần kinh vùng khứu giác rồi di chuyển đi lên não, chúng cư trú tại một vùng nhất định của não, sinh sản một cách nhanh chóng ở đây. Tại não chúng thực bào hồng cầu và tế bào não (thực bào = ăn tế bào) và gây nên tình trạng viêm não – màng não cấp tính.

Một đặc tính sinh học vô cùng quan trọng của loài N.fowleri tuy là một loại ký sinh trùng đơn bào nhưng lại nhạy cảm với một loại kháng sinh chống nấm AmphotericinB.

Sau khi N.folwleri xâm nhập cơ thể người có thời kỳ nung bệnh khoảng từ 1 – 14 ngày thì các triệu chứng khởi đầu của bệnh sẽ xuất hiện (thời kỳ tiên phát) như nhức đầu, sốt, thở nhanh khoảng 30 lần/ phút. Sốt có thể lúc đầu là sốt nhẹ, sau đó sốt cao lên tới 39 - 41oC. Kèm theo các triệu chứng về thần kinh như cứng cổ, ảo giác, mất khả năng kiểm soát hành vi. Tiếp đến là biểu hiện các triệu chứng như lú lẫn, u ám, thiếu tập trung và có thể xuất hiện cơn co giật. Bệnh diễn biến rất nhanh đi đến suy hô hấp, xuất huyết tiêu hóa, rơi vào tình trạng hôn mê sâu và tử vong. Từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên cho đến khi tử vong có thể xảy ra vào khoảng 7 – 14 ngày, đặc biệt có trường hợp nặng chỉ trong vài ngày. Với các triệu chứng gây bệnh của N.fowleri rất giống với các triệu chứng bệnh viêm màng não - não  do vi khuẩn hoặc virut gây ra nên dễ chẩn đoán nhầm.

Nên quan tâm chứ không nên hoang mang! Đánh giá về ca tử vong do amip “ăn” não người, TS.BS. Nguyễn Văn Vĩnh Châu cho rằng, thông tin truyền thông về ca bệnh tử vong có lẽ nên dừng lại bởi có nhiều bài báo đã hơi quá đà. Bên cạnh đó, người dân không nên hoang mang bởi N.fowleri có trong ao hồ, sông ngòi, đầm nước ngọt nhưng hiếm khả năng gây bệnh. Theo BS. Châu, nếu có thể, các nhà khoa học nên quan tâm nghiên cứu về sự lưu hành của N.fowleri tại nước ta để có những khuyến cáo phù hợp nhất.

Đồng quan điểm này, TS.BS. Trần Phủ Mạnh Siêu, Giám đốc Trung tâm y tế dự phòng TP.HCM, chuyên gia về ký sinh trùng cũng cho rằng, Việt Nam chưa có nghiên cứu về tỷ lệ hay vùng lưu hành của amip “ăn” não người. Tuy nhiên, về mặt y tế dự phòng thì có lẽ chưa cần thiết phải đưa ra những cảnh báo quá đà dễ làm người dân lo lắng và đổ xô đi khám bệnh một cách không cần thiết.

Cần phân biệt và chẩn đoán đúng bệnh do amip “ăn” não người

PGS.TS. Nguyễn Văn Đề, Trưởng khoa Ký sinh trùng Đại học Y Hà Nội cho biết, amip thường gặp là loài Entamoeba histolytica, phân bố rải rác trên khắp các tỉnh/thành. Loại ký sinh trùng đường ruột này lây lan và phát tán chính qua phân, nếu phân có chứa mầm bệnh được mang đi tưới rau hoặc được đổ thải xuống sông, hồ thì theo đó mà lây lan. Chính vì thế, người dân ở nông thôn, nữ giới có tỉ lệ mắc cao hơn tương ứng với người dân thành thị, nam giới. Tỷ lệ nhiễm ký sinh trùng này trong cộng đồng, tức là số người có bào nang amip trong ruột người khoảng 5 - 10%. Tuy nhiên, nó chỉ thể hiện thành bệnh khi có điều kiện thuận lợi trong ruột hoặc khi cơ thể yếu, sức miễn dịch kém. Amip này thường gây bệnh kiết lỵ, một số trường hợp, amip thể hoạt động ăn hồng cầu từ ruột sẽ theo đường máu đi lên gan gây áp-xe gan, lên não gây áp-xe não...

Ca tử vong ghi nhận tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP. Hồ Chí Minh là do loài amip khác gây nên, đó là loài Naegleria fowleri, loài này có sức hủy hoại tế bào não mạnh hơn và có thể là tổ chức não bị áp-xe là vùng nguy hiểm - nơi có chức năng quan trọng, vì thế sự tổn thương ở não là nặng nề gây tử vong. Kết quả chọc dò dịch não tủy cho thấy bệnh nhân bị nhiễm ký sinh trùng amip Naegleria fowleri với kỹ thuật PCR là chính xác, tuy nhiên đây không phải là một amip thật sự mà thường được gọi như một loại amip cho thuận tiện.

Chính vì thế, một lần nữa cần khẳng định việc phân loại và chẩn đoán tác nhân gây bệnh vẫn luôn là việc làm cần thiết, quan trọng nhất để quyết định phương án điều trị trong bất cứ trường hợp nào, nhất là đối với những ca bệnh nguy hiểm vừa qua. 

Khuyến cáo của Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế về phòng, chống bệnh viêm não - màng não:

Không nên tắm, bơi ở những nơi có nguy cơ cao

Theo Cục Y tế dự phòng, bệnh viêm não - màng não do đơn bào Naegleria fowleri  là một bệnh rất hiếm gặp nhưng có tỷ lệ tử vong rất cao. Trong vòng 49 năm, từ năm 1962 - 2011, Hoa Kỳ chỉ ghi nhận 123 trường hợp nhiễm, với số mắc trung bình từ 0 - 8 trường hợp trong một năm. Tại Việt Nam , đây là lần đầu tiên ghi nhận trường hợp viêm não - màng não do Naegleria fowleri.

Đơn bào Naegleria fowleri sống tự dưỡng trong môi trường nước ngọt (hồ, sông, công trình chứa nước nhân tạo...) khu vực khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Đơn bào Naegleria fowleri phát triển tốt nhất trong môi trường nhiệt độ 46oC. Đơn bào Naegleria fowleri có thể xâm nhập cơ thể người qua niêm mạc mũi và gây bệnh viêm não - màng não. Do đó, để phòng, chống nhiễm đơn bào Naegleria fowleri, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân thực hiện nghiêm một số nội dung như: Không nên tắm, bơi ở những nơi có nguy cơ cao; Trong khi tắm, bơi bể bơi, hồ, ao, suối hạn chế tối đa nước vào mũi bằng cách giữ cao đầu không để ngập nước, sử dụng kẹp mũi; Sau khi tắm, bơi nên vệ sinh mũi sạch sẽ, sử dụng dung dịch sát khuẩn đường mũi, họng để xịt, rửa mũi... “Khi phát hiện đau đầu, sốt, buồn nôn, nôn cần đến ngay các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời”.

 Nguồn SK&ĐS

BỘ Y TẾ

CỤC Y TẾ DỰ PHÒNG

Số:   915   /TB-DP                                          Hà Nội, ngày 31  tháng 8  năm 2012

THÔNG BÁO

Về trường hợp viêm não – màng não do đơn bào Naegleria fowleri 

 Theo báo cáo của Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP. Hồ Chí Minh, ngày 30/7/2012 tiếp nhận một trường hợp bệnh nhân nam, 24 tuổi, nhập viện ngày thứ 2 của bệnh với chẩn đoán lâm sàng viêm não – màng não, xét nghiệm dương tính đơn bào  Naegleria fowleri, bệnh nhân đã tử vong ngày thứ 3.

Bệnh viêm não – màng não do đơn bào Naegleria fowleri  là một bệnh rất hiếm gặp, nhưng có tỷ lệ tử vong rất cao. Trong vòng 49 năm (1962 - 2011), Hoa Kỳ chỉ ghi nhận 123 trường hợp nhiễm, với số mắc trung bình từ 0 – 8 trường hợp trong một năm. Tại Việt Nam , đây là lần đầu tiên ghi nhận trường hợp viêm não – màng não do Naegleria fowleri.

Đơn bào Naegleria fowleri sống tự dưỡng trong môi trường nước ngọt (hồ, sông, công trình chứa nước nhân tạo...) khu vực khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Đơn bào Naegleria fowleri  phát triển tốt nhất trong môi trường nhiệt độ 46⁰C . Đơn bào Naegleria fowleri có thể xâm nhập vào cơ thể người qua niêm mạc mũi và gây bệnh viêm não – màng não.

Để phòng, chống nhiễm đơn bào Naegleria fowleri, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân thực hiện một số nội dung hoạt động sau:

1. Không nên tắm, bơi ở những nơi có nguy cơ cao.

2. Trong khi tắm, bơi bể bơi, hồ, ao, suối hạn chế tối đa nước vào mũi bằng cách giữ cao đầu không để ngập nước, sử dụng kẹp mũi.

3. Sau khi tắm, bơi nên vệ sinh mũi sạch sẽ, sử dụng dung dịch sát khuẩn đường mũi, họng để xịt, rửa mũi.

4. Khi phát hiện đau đầu, sốt, buồn nôn, nôn cần đến ngay các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

CỤC TRƯỞNG          Nguyễn Văn Bình